ТҮРКІСТАН: КЕЛЕС АУДАНЫНДА ЕЛІМІЗДЕГІ ЕҢ ІРІ ЖЫЛЫЖАЙ КЕШЕНІ САЛЫНУДА.
Қазақстандағы ең ірі жылыжай кешені Келес ауданында салынуда. Бұл жылыжай қазақстандық инвесторлардың, Қазақстанның Даму Банкінің (ҚДБ) қатысуымен және ресейлік «ЭКО-культура» холдингінің зияткерлік және технологиялық қолдауымен құрылған. Жедел басқаруды орталықтандырылған қазақстандық басқарушы компания жүзеге асыратын болады. Түркістан облысының әкімі Дархан Сатыбалды Ақтөбе ауылдық округінде орналасқан «ECOCULTURE-EURASIA» ЖШС-не барып, компанияның өкілдерімен кездесті. Кездесу барысында өңір басшысы бұл жобаның аса маңызды екенін айтып, аймақта агроөнеркәсіп кластері дамитынын жеткізді. Жобаны жан-жақты қолдауға дайын екендігін атап өтті. Сонымен қоса, өңір басшысы жылыжайдың құрылыс жұмыстарының барысын да бақылады.
Осы жобаны іске қосу арқылы өңірде ішкі нарықты отандық өнімдермен қамтамасыз ету көлемін арттыру, жаңа жұмыс орындарын ашу және халықтың әл-ауқатын көтеру міндеті жүктелген. Бұл әріптестік жоба агросаланы дамытуға серпін беріп қана қоймай, жергілікті халықты тұрақты жұмыспен, жоғары жалақымен қамтымақ.
500 гектар аумақта орналасатын өнеркәсіптік жылыжайлар жобасы «ЭКО-культура» компаниясының қолдауымен жүзеге асады. Жоба екі кезеңмен жүзеге асырылуда. 1 кезеңінің құрылысы 2023 жылы басталды. 2025 жылдың ІІ тоқсанында аяқталады. Ал екінші кезеңінің құрылысы 2025 жылдың ІІІ тоқсанында тапсырылмақ.
Жылыжай кешенінің жалпы ауданы 51,88 гектарды құрайды. Салынып жатқан нвестициялардың жалпы көлемі 42 млрд. теңгеден аспақ. Жоспарланған өндіріс көлеміне келсек, жоба толық жүзеге асқанда жылына 27 мың тонна көкөніс өсіреді. Мыңнан астам жұмыс орны ашылады.
Жылыжай кешенінің бірқатар артықшылықтары бар. Мәселен, мұнда бір уақытта әртүрлі қызанақтың және басқа да дақылдардың 12 буданы мен сұрыбын өсіруге болады. Жылдың кез келген уақытында жаңа, дәмді және пайдалы көкөністер береді. Нарықтағы сұранысқа сай өнім түрін және көлемін өзгерту мүмкіндігі бар.
Заманауи жылыжай кешендері жылыту жүйесі мен салқындатуды реттейтін, жарық режимін, тамшылатып суаруды, атмосферадағы көмірқышқыл газының мөлшерін басқаратын заманауи автоматтандырылған климаттық бақылау жүйесімен жабдықталады деп жоспарланған.
Айта кетейік, Түркістан облысында Мемлекет басшысының инвестиция тарту бағытындағы тапсырмасына байланысты қарқынды жұмыс жүріп жатыр. Облысқа жыл басынан 888,5 млрд. теңге инвестиция тартылып, өткен жылдың тиісті кезеңімен салыстырғанда 17,7%-ға артты. Ал жыл басынан бері тікелей шетелдік инвестиция көлемі 685 млн. АҚШ долларын құрап, жылдық жоспар 1,5 есеге артығымен орындалды.
Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 2024 жылғы Жолдауында ауыл шаруашылығын дамыту мен қолдауды басты басымдықтардың бірі ретінде атап өтті. Ауыл шаруашылығы – ел экономикасының негізін құрайтын стратегиялық сала. Президент бұл бағытта жүйелі реформалар жүргізу қажеттігін және мемлекет тарапынан кешенді қолдау шаралары қабылданатынын нақтылады.
Ауыл шаруашылығының маңызы
Ауыл шаруашылығы – ел халқының азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ететін және ауыл тұрғындарының әл-ауқатын жақсартуға ықпал ететін сала. Қазақстанның кең-байтақ жері, құнарлы топырағы мен табиғи ресурстары агроөнеркәсіптік кешенді дамытуға үлкен мүмкіндік береді. Президент ауыл шаруашылығын дамытпай, елдің экономикалық тұрақтылығы мен азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету мүмкін емес екенін баса айтты.
Мемлекеттік қолдау шаралары
Президент тапсырмасына сәйкес, ауыл шаруашылығын қолдауға бағытталған бірнеше негізгі шаралар қолға алынбақ:
1. Субсидиялау жүйесін жетілдіру. Қазіргі қолданыстағы субсидиялау жүйесі тиімділікті қамтамасыз етпейді. Осыған байланысты субсидиялау тетіктерін қайта қарау, қаражатты әділ әрі ашық бөлу механизмі енгізілмек. Бұл шағын және орта фермерлерді қолдауға ерекше назар аударуды көздейді.
2. Ауылдық инфрақұрылымды дамыту. Ауыл шаруашылығының дамуы инфрақұрылыммен тығыз байланысты. Жолдар, су жүйелері, электр энергиясы мен интернетке қолжетімділік ауыл тұрғындарының өмір сапасын жақсартып қана қоймай, олардың еңбек өнімділігін арттыруға мүмкіндік береді.
3. Аграрлық ғылымды қолдау. Президент аграрлық ғылымды дамытуды ауыл шаруашылығындағы басты басымдықтардың бірі ретінде атады. Заманауи технологиялар мен ғылыми зерттеулерді енгізу өнімділікті арттырып, шығындарды азайтуға мүмкіндік береді. Бұл әсіресе егін шаруашылығы мен мал шаруашылығында тиімділікті арттыру үшін қажет.
4. Шағын фермерлерді қолдау. Шағын фермерлер ауыл шаруашылығының негізін құрайды. Оларды қаржылық, техникалық және консультациялық қолдаумен қамтамасыз ету қажеттілігі айтылды. Президент ауылдағы кәсіпкерлер үшін жеңілдетілген несиелер мен субсидиялардың қолжетімділігін арттыруды тапсырды.
5. Су ресурстарын тиімді пайдалану. Ауыл шаруашылығында су тапшылығы үлкен мәселеге айналуда. Осыған байланысты су үнемдеу технологияларын енгізу және жаңа су қоймаларын салу жоспарлануда.
Экспорт әлеуетін арттыру
Қазақстан ауыл шаруашылығы өнімдерін экспорттауда үлкен мүмкіндіктерге ие. Алайда, бұл әлеуетті толық пайдалану үшін өндірілетін өнімнің сапасы мен көлемін арттыру қажет. Президент экспортқа бағытталған тауарлардың өндірісін ұлғайту, оны әлемдік нарыққа шығару үшін заманауи стандарттарға сай өнім өндіруді тапсырды.
Ауыл шаруашылығында кооперацияны дамыту
Президент ауыл шаруашылығында кооперацияның маңыздылығын атап өтті. Шағын және орта шаруашылықтардың ірі кооперативтерге бірігуі олардың бәсекеге қабілеттілігін арттырып, өндірістік шығындарды азайтады. Кооперация арқылы шаруаларға техника, тыңайтқыштар, және сапалы тұқым қолжетімді болады.
Ауыл халқының өмір сүру сапасын арттыру
Ауыл шаруашылығын қолдау шаралары тек экономикалық көрсеткіштерді жақсартуға емес, сонымен қатар ауыл тұрғындарының өмір сүру сапасын арттыруға бағытталған. Ауылдық жерлердегі денсаулық сақтау, білім беру және әлеуметтік инфрақұрылымды жақсарту – басты міндеттердің бірі.
Қорытынды
Президенттің ауыл шаруашылығын қолдау туралы тапсырмасы елдің азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз ету, ауыл халқының әл-ауқатын арттыру және экономиканың бұл саласын жаңа деңгейге көтеру мақсатында жасалған маңызды қадам. Ауыл шаруашылығы – ел экономикасының тұрақтылығы мен дамуының негізгі тірегі. Сондықтан бұл саладағы реформаларды тиімді жүзеге асыру әрбір қазақстандық үшін үлкен маңызға ие.
